نماز قضا

بخشی از احکام عملی و فقهی
فروع دین
نماز
نماز واجب • نمازهای یومیه • نماز مستحبی • نماز جمعه • نماز عید • نماز جماعت • نماز آیات • نماز میت • ارکان نماز • واجبات نماز
دیگر عبادت‌ها
روزه • خمس • زکات • حج • جهاد امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری
احکام طهارت
وضو • غسل • تیمم نجاسات • مطهرات
احکام مدنی
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث
احکام خانواده
ازدواج • ازدواج موقت • تعدد زوجات • نشوز • محارم • طلاق • مهریه • شیردادن • آمیزش • استمتاع • صیغه ازدواج • ام ولد • ظهار • لعان • ایلاء • خلع و مبارات
احکام قضائی
قضاوت • دیات • حدود • قصاص • تعزیرات
احکام اقتصادی
عقود: (تجارت • مضاربه • اجاره) • محرمات (رشوه • ربا • احتکار • مکاسب محرمه) • احکام وابسته (مجهول المالک، وجوهات شرعی • کفاره • جزیه)
احکام دیگر
حجاب • صدقه • نذر • تقلید • خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها • وقف • قسم • فسخ • ابراء • اقاله • وقف
جستارهای وابسته
بلوغ • فقه • احکام شرعی • توضیح المسائل • واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروه • نیت • قصد قربت • مسائل مستحدثه

نماز قَضا (در مقابل نماز اَدا) هر نمازی که خارج از وقتِ تعیین‌شده‌اش خوانده شود. از آنجا که نمازها به واجب و مستحب تقسیم می‌شوند، قضای آنها نیز بر این دو قسم است. نماز در برخی موارد، مثلاً برای زن حائض و فرد نابالغ، قضا ندارد. پس از وفات فرد مکلّف، شخصی دیگری می‌تواند عهده‌دار قضای نماز آن فرد شود.

تعریف نماز قضا

نماز قضا نمازی است که به جبران نمازی باشد که در وقت مشخص نماز خوانده نشده باشد یا اینکه به طور صحیح انجام نشده باشد.

نماز قضا بر دو قسم است:

• قضای نماز واجب که ممکن است نمازهای روزانه باشد یا نمازهای دیگر مانند نماز آیات و نماز طواف
• قضای نماز مستحب

وقت ادای نماز

اگر حتی یک رکعت نماز در وقت مقررشده خوانده شود آن نماز، ادا است. وقت مقرر شده برای نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع آفتاب؛ برای نماز ظهر از اذان ظهر تا پنج رکعت مانده تا اذان مغرب (طبق نظر آیات عظام امام خمینی، گلپایگانی، اراکی، فاضل، صافی، نوری و زنجانی) یا غروب آفتاب (طبق نظر آیات عظام خامنه‌ای، خویی، بهجت، مکارم و وحید)، برای نماز عصر از نماز ظهر تا یک رکعت پیش از اذان مغرب یا غروب آفتاب (طبق تفصیل گفته‌شده)؛ برای نماز مغرب از اذان مغرب تا پنج رکعت مانده به نیمه شب شرعی و برای نماز عشاء از نماز مغرب تا یک رکعت مانده به نیمه شب شرعی است.

موارد عدم وجوب نماز قضا

نمازهایی که در زمان بالغ نبودن، جنون، بیهوشی، کفر و زمان حیض و نفاس زنان خوانده نشده باشد، قضای آن نماز پس از بلوغ، به‌هوش‌آمدن، اسلام و پاک شدن زن واجب نیست.

وجوب نماز قضای والدین بر پسر بزرگ

یکی از نمازهای واجب، قضای نماز پدر است که بر پسر بزرگتر (بزرگترین پسر در زمان وفات پدر) واجب است. برخی مراجع تقلید (خامنه‌ای، گلپایگانی، اراکی، مکارم، نوری، فاضل، بهجت، صافی) قضای نماز مادر را نیز بر پسر بزرگ واجب می‌دانند.

برخی احکام نماز قضا

در فقه شیعه برای نماز قضا احکام دیگری نیز بیان شده است؛ ازجمله:

• کسی که تعداد نمازهای قضا شده خود را نمی‌داند، چنانچه کمترین تعداد نمازی را که یقین دارد قضا شده بخواند، کفایت می‌کند.
• نماز قضا را می‌توان در هر فرصتی خواند.
• اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازی را که خوانده باطل بوده، باید قضای آن را بخواند.
• نمازی که در زمان مسافرت قضا شده است، قضای آن نیز به صورت شکسته است.
• هر فرد باید نماز قضای نماز خود را بخواند و تا زمانی که زنده است، شخص دیگر نمی‌تواند قضای نماز وی را انجام دهد.

پانویس

منابع

• منبع اصلی: نخعی، مهدی و قاضی، محمد، نماز قضا، تهیه اداره پاسخ‌گویی به سؤالات دینی مرکز آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
• ، پایگاه‌ اندیشه قم، تاریخ بازدید ۱۲ دی ۱۳۹۶ش.
• ، پایگاه تبیان، تاریخ بازدید ۱۲ دی ۱۳۹۶ش.
• ، پایگاه اسلام کوئست، تاریخ بازدید ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ش.
• ، پایگاه احکام وابسته به شبکه سوم سیما، تاریخ مشاهده ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ش.